Drei Konfessionen in einer Region. Beiträge zur Geschichte der Konfessionalisierung im Herzogtum Berg vom 16. bis zum 18. Jahrhundert, herausgegeben von Burkhard Dietz und Stefan Ehrenpreis, Rheinland-Verlag GmbH Köln in Kommission bei Dr. Rudolf Habelt GmbH Bonn 1999 (Schriftenreihe des Vereins für Rheinische Kirchengeschichte, Bd. 136). Geb. vii, 550 bldz. ISBN 3-7927-1759-X. DM 39
Drei Konfessionen in einer Region. Beiträge zur Geschichte der Konfessionalisierung im Herzogtum...
De root, Aart
2000-01-01 00:00:00
125 BOEKBEOORDELINGEN/REVIEWS Drei Konfessionen in einer Region. Beiträge zur Geschichte der Konfessionalisierung im Herzogtum Berg vom 16. bis zum 18. Jahrhundert, herausgegeben von Burkhard Dietz und Stefan Ehrenpreis, Rheinland-Verlag GmbH Köln in Kommission bei Dr. Rudolf Habelt GmbH Bonn 1999 (Schriftenreihe des Vereins für Rheinische Kirchengeschichte, Bd. 136). Geb. vii, 550 bldz. ISBN 3-7927-1759-X. DM 39,-. De thematiek van wat met een in Nederlandse oren ongelukkig klinkende term "confessionalisering" heet en in de recente Duitse historiografie veel aandacht krijgt, is op een congres in de Thomas-Morus-Akademie in Bergisch Gladbach in januari 1995 in het bijzonder voor het hertogdom Berg aan de orde gesteld. De oogst van dit congres ligt nu in deze bundet van achttien bijdragen voor ons. Na twee inleidende uiteenzettingen van Ehrenpreis en Schulze over de termino- logie (E.W. Zeeden sprak van "Konfessionsbildung", thans wordt liever de term "Konfessionalisierung" gebruikt) zijn de bijdragen gegroepeerd om twee thema's. Over politieke structuren en "Konfessionsbildung" handelt het eerste achttal bijdragen, die de ontwikkelingen van het hertogdom in zijn geheel behandelen. Lokaal-historisch onderzoek komt in het tweede achttal aan bod, dat de opbouw van de confessionele structuren nagaat, waarbij ook de sociale geschiedenis wordt betrokken. Berg (incl. Kleef en Gulik) vormt een bijzondere casus in de "Konfessionalisierungsdebatte", doordat hier eigenlijk nauwelijks sprake was van reformatie van bovenaf (wat volgens Ehrenpreis nog niet direct een "Konfessionalisierung von unten" betekent). Ook onder katholieke vorsten werden sterke protestantse minderheden geduld en zelfs beschermd. De regering van hertog Willem de Rijke was gekenmerkt door een verdraagzame, erasmiaans getinte politiek. In zijn referaat over "Gute Ordnung" als element van kerkpolitiek wijst W. Janssen bij voorbeeld op de invloed van Conrad Heresbach. Jammer genoeg blijft overigens het aandeel van de toenmalige politieke en theologische theorievorming in deze bundel onderbelicht. Belang- rijk is steeds geweest de houding van de lagere overheden, zoals blijkt uit een bijdrage van Klueting. Ehrenpreis deed grondig onderzoek naar de behandeling van dopers in het hertogdom; waar hij in de tweede helft van de zeventiende eeuw op quakers stuit, had ik graag iets meer gehoord over de met hen soms abusief geidentificeerde labadisten die nu onvermeld blijven. Bij de vele onder- werpen die op het congres besproken zijn (in deze recensie moeilijk samen te vatten) miste ik de predikantsopleiding, in het proces van "Konfessionalisie- rung" toch een zaak van belang. - Onder de destijds opgerichte gereformeerde hogescholen en gymnasia had de van 1655 daterende instelling in Duisburg in de 17e eeuw met hoogleraren als Wittichius en Van Maastricht ook theologisch een goede reputatie. - Misschien was dit "des Guten zuviel" geweest. Het rijke op dit congres aangedragen materiaal is nu al veelzijdig genoeg en kan zeker een heilzaam tegenwicht tegen al te snel geconcipiëerde theorieën en voortijdige conclusies bieden. Aart de Groot BOEKBEOORDELINGEN/REVIEWS Thomas Winkelbauer, Fürst und Fürstendiener. Gundaker von Liechtenstein, ein österreichischer Aristokrat des konfessionellen Zeitalters, Mitteilungen des Instituts für Österreichische Geschichtsforschung. Ergänzungsband 34 (R. Oldenbourg Verlag, Wien-München 1999). 656 S. 1653 schickte Furst Gundaker von Liechtenstein (1580-1658) dem Präzeptor seines Altesten Enkels sein Lieblingsbuch, die Anleitung zum frommen Leben des Franz von Sales, mit der Bitte, den Enkel zweimal tdglich ein Stuck lesen zu
http://www.deepdyve.com/assets/images/DeepDyve-Logo-lg.pngNederlands Archief voor Kerkgeschiedenis (in 2006 continued as Church History and Religious Culture)Brillhttp://www.deepdyve.com/lp/brill/drei-konfessionen-in-einer-region-beitr-ge-zur-geschichte-der-1Cl1Z36a40
Drei Konfessionen in einer Region. Beiträge zur Geschichte der Konfessionalisierung im Herzogtum Berg vom 16. bis zum 18. Jahrhundert, herausgegeben von Burkhard Dietz und Stefan Ehrenpreis, Rheinland-Verlag GmbH Köln in Kommission bei Dr. Rudolf Habelt GmbH Bonn 1999 (Schriftenreihe des Vereins für Rheinische Kirchengeschichte, Bd. 136). Geb. vii, 550 bldz. ISBN 3-7927-1759-X. DM 39
125 BOEKBEOORDELINGEN/REVIEWS Drei Konfessionen in einer Region. Beiträge zur Geschichte der Konfessionalisierung im Herzogtum Berg vom 16. bis zum 18. Jahrhundert, herausgegeben von Burkhard Dietz und Stefan Ehrenpreis, Rheinland-Verlag GmbH Köln in Kommission bei Dr. Rudolf Habelt GmbH Bonn 1999 (Schriftenreihe des Vereins für Rheinische Kirchengeschichte, Bd. 136). Geb. vii, 550 bldz. ISBN 3-7927-1759-X. DM 39,-. De thematiek van wat met een in Nederlandse oren ongelukkig klinkende term "confessionalisering" heet en in de recente Duitse historiografie veel aandacht krijgt, is op een congres in de Thomas-Morus-Akademie in Bergisch Gladbach in januari 1995 in het bijzonder voor het hertogdom Berg aan de orde gesteld. De oogst van dit congres ligt nu in deze bundet van achttien bijdragen voor ons. Na twee inleidende uiteenzettingen van Ehrenpreis en Schulze over de termino- logie (E.W. Zeeden sprak van "Konfessionsbildung", thans wordt liever de term "Konfessionalisierung" gebruikt) zijn de bijdragen gegroepeerd om twee thema's. Over politieke structuren en "Konfessionsbildung" handelt het eerste achttal bijdragen, die de ontwikkelingen van het hertogdom in zijn geheel behandelen. Lokaal-historisch onderzoek komt in het tweede achttal aan bod, dat de opbouw van de confessionele structuren nagaat, waarbij ook de sociale geschiedenis wordt betrokken. Berg (incl. Kleef en Gulik) vormt een bijzondere casus in de "Konfessionalisierungsdebatte", doordat hier eigenlijk nauwelijks sprake was van reformatie van bovenaf (wat volgens Ehrenpreis nog niet direct een "Konfessionalisierung von unten" betekent). Ook onder katholieke vorsten werden sterke protestantse minderheden geduld en zelfs beschermd. De regering van hertog Willem de Rijke was gekenmerkt door een verdraagzame, erasmiaans getinte politiek. In zijn referaat over "Gute Ordnung" als element van kerkpolitiek wijst W. Janssen bij voorbeeld op de invloed van Conrad Heresbach. Jammer genoeg blijft overigens het aandeel van de toenmalige politieke en theologische theorievorming in deze bundel onderbelicht. Belang- rijk is steeds geweest de houding van de lagere overheden, zoals blijkt uit een bijdrage van Klueting. Ehrenpreis deed grondig onderzoek naar de behandeling van dopers in het hertogdom; waar hij in de tweede helft van de zeventiende eeuw op quakers stuit, had ik graag iets meer gehoord over de met hen soms abusief geidentificeerde labadisten die nu onvermeld blijven. Bij de vele onder- werpen die op het congres besproken zijn (in deze recensie moeilijk samen te vatten) miste ik de predikantsopleiding, in het proces van "Konfessionalisie- rung" toch een zaak van belang. - Onder de destijds opgerichte gereformeerde hogescholen en gymnasia had de van 1655 daterende instelling in Duisburg in de 17e eeuw met hoogleraren als Wittichius en Van Maastricht ook theologisch een goede reputatie. - Misschien was dit "des Guten zuviel" geweest. Het rijke op dit congres aangedragen materiaal is nu al veelzijdig genoeg en kan zeker een heilzaam tegenwicht tegen al te snel geconcipiëerde theorieën en voortijdige conclusies bieden. Aart de Groot BOEKBEOORDELINGEN/REVIEWS Thomas Winkelbauer, Fürst und Fürstendiener. Gundaker von Liechtenstein, ein österreichischer Aristokrat des konfessionellen Zeitalters, Mitteilungen des Instituts für Österreichische Geschichtsforschung. Ergänzungsband 34 (R. Oldenbourg Verlag, Wien-München 1999). 656 S. 1653 schickte Furst Gundaker von Liechtenstein (1580-1658) dem Präzeptor seines Altesten Enkels sein Lieblingsbuch, die Anleitung zum frommen Leben des Franz von Sales, mit der Bitte, den Enkel zweimal tdglich ein Stuck lesen zu
Journal
Nederlands Archief voor Kerkgeschiedenis (in 2006 continued as Church History and Religious Culture)
– Brill
To get new article updates from a journal on your personalized homepage, please log in first, or sign up for a DeepDyve account if you don’t already have one.
All DeepDyve websites use cookies to improve your online experience. They were placed on your computer when you launched this website. You can change your cookie settings through your browser.
